Bloomberg Businessweek Türkiye ’in son sayısında Türkiye’nin nadir toprak potansiyeline dikkat çekildi:
🗣️Küresel ekonomide en önemli satranç taşı artık nadir elementler. ABD ve Çin arasındaki rekabetin hakim olduğu bu yüksek riskli mücadelede Türkiye, beklenmedik kilit bir oyuncu olabilir.
🗣️ Türkiye’nin nadir toprak hikâyesi 2022’de gündeme girdi. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Eskişehir–Beylikova yakınlarında 694 milyon ton nadir toprak cevheri keşfedildiğini açıkladı. Manşetlerde Türkiye’nin dünyanın en büyük ikinci REE rezervine sahip olabileceği söylendi.
🗣️Ancak burada önemli bir ayrım var: Cevher (Ore), Oksit (REO) ile aynı şey değil. Bakanlığın açıkladığı rakam büyük olasılıkla toplam kaya kütlesini ifade ediyor. 694 milyon tonluk rezerv, nadir toprak elementlerinin miktarı olarak algılanmamalı.
🗣️Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü ve konuya dair bilimsel çalışmalara göre Beylikova yatağı yaklaşık 52 milyon ton cevher içeriyor. Bu rakam ortalama %3,14’lük toplam nadir toprak element tenörüyle yaklaşık 1,63 milyon ton REO’ya denk geliyor.Bahsi edilen rezerv, Avustralya veya ABD’deki erken aşama sahalarla karşılaştırılabilir düzeyde önemli bir miktar. Ancak Çin’in rezervleriyle kıyaslandığında hâlâ sınırlı. Türkiye’de ayrıca Malatya– Kuluncak, Sivas ve Burdur çevresinde de florit, karbonatit veya kömürle ilişkili yataklarda umut verici oluşumlar bulunuyor.
🗣️ Potansiyeli anlamak için iki senaryo üzerinden düşünülebilir. İlk senaryoda; MTA Beylikova Tahmini için 52 milyon ton Neodimyum cevheri için yüzde 3,14 tenör uygulandığında yaklaşık 1,63 milyon ton Neodimyum Oksit elde edilebiliyor.
Neodimyum oksit ortalama fiyatı 56 dolar/kg olarak baz alındığında bu rezervin teorik yeraltı brüt değeri yaklaşık 91 milyar dolar seviyesine tekabül ediyor.
İkinci senaryoda, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın 694 milyon tonluk cevher için %1’lik bir tenor uygulandığında 6,94 milyon tonluk REO elde edilmiş oluyor. Aynı fiyatla teorik değer ise 389 milyar dolar civarında bulunuyor.
🗣️Bunlar elbette yalnızca brüt tahminler. Ticari değer, geri kazanım oranı, metalürjik verim, element bileşimi, işleme maliyeti ve çevresel yükümlülüklere bağlı. Yine de stratejik sürdürülebilir biçimde geliştirilirse muhafazakâr hesaplarla bile Türkiye’nin REE kaynakları onlarca milyar dolarlık bir endüstri yaratma potansiyeline sahip görünüyor.
ERKAN AYAN
Ekonomist
Twitter : @ErkanAYAN2013
Linkedin : linkedin.com/in/erkan-ayan-2b845b67
WEB : www.erkanayan.net
