Isaac Newton, yalnızca bilim insanı değil, aynı zamanda Kraliyet
Darphanesi’nin yöneticisi (Master of the Mint) olarak da görev yapmıştı. Yani parasal sistem üzerine derin bir bilgiye sahipti. Bu görevi sırasında altın ve gümüş sikkelerin yeniden basımı, para reformları gibi görevler yürüttü.
Dönemin ekonomik düzenini ve para işleyişini iyi biliyordu. South Sea Company, 1711’de kurulmuştu. İngiltere’nin savaş borçlarını yönetmesi ve Güney Amerika ile (özellikle İspanyol kolonileriyle) ticaret yapması amacıyla teşvik edilen bir şirketti.
Şirketin gerçekte çok sınırlı ticari faaliyeti vardı; ancak devletten aldığı borç takas imtiyazlarıyla ve kamuoyuna pompalanan yüksek beklentilerle hisse fiyatı yükseldi. 1720’de, şirketin hisseleri 100 sterlinden birkaç ay içinde 1000 sterline kadar çıktı.
Newton, erken yatırımcılardan biri olarak hisseleri satın aldı ve fiyatlar
yükselince bir noktada satış yaparak yaklaşık 7.000 sterlin kâr etti.
Bu miktar, dönemi için oldukça büyüktür (bugünkü değerle yaklaşık 1 milyon sterlinin üzeri olabilir).
Hisseler yükselmeye devam edince Newton, yüksek fiyattan yeniden yatırım yaptı—muhtemelen çevresindeki insanların “daha çok kazanıyor” olması onu etkiledi. Ancak balon patladığında, South Sea hisseleri hızla
çöktü ve Newton büyük zarar gördü. Newton’un 20.000 sterlinlik kaybı, bugünün parasıyla yaklaşık olarak 5 ila 15 milyon sterlin aralığında
kabul edilebilir.
Bu olaydan sonra söylediği rivayet edilen ve finans tarihinde meşhur olan bir söz vardır:
“I can calculate the motions of heavenly bodies, but not the madness of
men.”
(“Gök cisimlerinin hareketlerini hesaplayabilirim, ama insanların
çılgınlığını hesaplayamam.”)
KAYNAK : Prof. Dr. Mehmet Baha KARAN paylaşımından alıntıdır.
Hocamızın erişim linkleri :
@bahakaran2477 YouTube hesabı
@MehmetBahaKaran. Twitter X hesabı
@mehmetbahakaran. Instagram hesabı
